چکیده

مقدمه: دیابت قندی از شایع‌ترین بیماری‌های آندوکرین در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور است. اگرچه به نظر می‌رسد شایع‌ترین علت ایجاد آن، افزایش بار آهن در بیماران دچار تالاسمی باشد، افزایش مقاومت به انسولین حتی شاید قبل از دیابت آشکار به میزان فراوانی در این بیماران وجود دارد. در بسیاری از مطالعه‌ها به کاهش سطح روی سرم در بیماران دچار تالاسمی اشاره شده است. این مطالعه با هدف شناسایی شیوع کاهش روی سرم در بیماران دچار تالاسمی و نقش احتمالی آن در ایجاد اختلال در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و مقاومت به انسولین در این بیماران انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه‌ی مقطعی ـ توصیفی در 109 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور انجام شد. معیار‌های خروج از مطالعه شامل وجود دیابت شناخته شده و مصرف دارو‌های مؤثر در سطح سرمی روی (به استثنای داروهای شلات‌کننده) و گلوکز بود. سطح سرمی قند ناشتا، انسولین، روی، آلبومین، PT، PTT و آزمون تحمل گلوکز در تمام بیماران بررسی شد. مقاومت به انسولین با استفاده از روش HOMA-IR محاسبه شد. موارد 9/3 HOMA> به عنوان مقاومت به انسولین کامل، موارد 9/3-5/2 به عنوان مقاومت نسبی و موارد 5/2 HOMA< به عنوان طبیعی مقاومت به انسولین در نظر گرفته شدند. یافته‌ها: 66/3% (4 بیمار) دچار اختلال تحمل گلوکز و 83/1% (2 بیمار) دیابت داشتند. 5/38% (42 بیمار) کاهش سطح سرمی روی داشتند. متوسط سطح سرمی روی در بیماران دیابتی 9/2±2/88 میکروگرم در دسی‌لیتر و در بیماران غیر دیابتی 9/14±2/84 میکروگرم در دسی‌لیتر بود که تفاوت معنی‌داری نداشتند (34/0=P) 5/63% (68 بیمار) مقاومت کامل به انسولین، 9/28% (31 بیمار) مقاومت نسبی و تنها 47/7% (8 بیمار) حساسیت طبیعی به انسولین داشتند. تفاوت معنی‌داری بین سطح سرمی فریتین (93/0=P)، سن (35/0=P) و جنس (28/0=P) در افراد دیابتی و غیردیابتی وجود نداشت. رابطه‌ی عددی سطح سرمی روی با قندخون ناشتا، معکوس و معنی‌داری ارزیابی شد (002/0=P). رابطه‌ی کاهش سطح سرمی روی و افزایش سطح فریتین سرم رابطه‌ی معنی‌داری بود (05/0=P). رابطه‌ی روی با سایر متغیر‌ها معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: کمبود روی و افزایش مقاومت به انسولین در بیماران دچار تالاسمی ماژور شایع است ولی در این مطالعه‌ی رابطه‌ی معنی‌داری بین کاهش سطح سرمی روی و ایجاد دیابت در بیماران دچار تالاسمی ماژور یافت نشد.