دكتر مجید ولی‌زاده، لیلا حمزه‌لو، دكتر مهران ستاره، دكتر نورالدین موسوی نسب،
جلد ۹، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۸۶ )
چکیده
مقدمه: شکستگی لگن (هیپ) از عوارض جدی و خطرناک استئوپوروز است که به عنوان یک مشکل مهم بهداشتی شناخته شده است. این مشکل ۲۰% از تخت‌های بخش ارتوپدی را در بیشتر کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است و هزینه‌های زیادی را به جوامع تحمیل می‌کند. با توجه به کمبود اطلاعات آماری در کشور، برآن شدیم تا بروز شکستگی هیپ را در زنجان هماهنگ با طرح ملی استئوپوروز در ایران بررسی کنیم. مواد و روش‌ها: در این مطالعه پرونده‌ی همه‌ی کسانی‌که از فروردین ۱۳۸۲ تا اسفند ۱۳۸۳ با تشخیص نهایی شکستگی هیپ (اینترتروکانتریک، ساب تروکانتریک، تروکانتریک و گردن فمور) از بیمارستان شفیعیه‌ی زنجان ـ که تنها مرکز ارجاعی شکستگی هیپ در این استان است‌ـ ترخیص شده بودند، بررسی شد. یافته‌ها: از کل ۴۹۰ مورد شکستگی هیپ، ۳۳۷ مورد شکستگی، قابل انتساب به استئوپروز و نامتناسب با ترومای وارد شده بودند. از بین شکستگی‌های قابل انتساب به استئوپروز ۶۹/۵۷% شکستگیها در مردان و ۴۲/۴۱% شکستگیها در زنان رخ داده بود، که اغلب ساکن شهر بودند. (۱/۶۱%) حداکثر فراوانی شکستگیها در گروه سنی ۷۹-۷۰ بوده و متوسط سن شکستگی ۲۴/۷۱ بود. (۳۴/۷۱ در مردان و ۰۹/۷۱ در زنان). ۸/۵۸% شکستگیها در اثر زمین خوردن ساده یا سقوط از پله رخ داده بود. ۲۷% شکستگیها در فصل زمستان رخ داده بود ولی از نظر فصل وقوع شکستگی تفاوت معنی‌داری در بین فصول مشاهده نشد. متوسط طول مدت اقامت در بیمارستان ۱۲/۸ روز بود. از ۳۳۷ شکستگی قابل انتساب به استئوپروز میزان مرگ در بیمارستان ۴۵/۴% بود. برخلاف بسیاری از گزارش‌های شکستگی هیپ در دنیا که طبق آن‌ها شکستگی در زنان شایع‌تر است، در این مطالعه شکستگی در همه‌ی گروه‌های سنی در مردان بیشتر از زنان بود. گر چه این اختلاف در گروه‌های سنی از نظر آماری معنی‌دار نبود در کل، اختلاف معنی‌داری در بروز شکستگی بین زن و مرد مشاهده شد که مشابه یافته‌های مطالعه‌ی دکتر معیری و همکاران در مورد اپیدمیولوژی شکستگی هیپ در ایران است. نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه ۵۰% شکستگیها قبل از ۷۰ سالگی رخ داده بود به نظر می‌رسد مداخله‌های زودرس برای پیشگیری از استئوپروز به خصوص در مردان نیاز است و علت این مسأله که شکستگی‌های استئوپروتیک در مردان شایع‌تر است، بررسی‌های بیشتری را می‌طلبد.
